Czym jest tymczasowe aresztowanie ?
Tymczasowy areszt jest jednym ze środków zapobiegawczych. Regulacji dotyczących tymczasowego aresztowania należy poszukiwać w rozdziale 28 Kodeksu postępowania karnego (art. 249 k.p.k. i nast.) Środki zapobiegawcze stosowane są w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa.
Jakie są podstawy stosowania tymczasowego aresztowania?
Podstawy stosowania tymczasowego aresztowania należy podzielić na ogóle i szczególne. Przesłanką ogólną jest duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił zarzucone mu czyny (art. 249§1 k.p.k.). Samo wystąpienie przesłanki ogólnej nie jest jednak wystarczające aby zastosować tymczasowy areszt. Dodatkowo wykazać należy ziszczenie się co najmniej jednej z przesłanek szczególnych, które wymienia art. 258 k.p.k. Przesłankami tymi są:
- uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,
- uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne,
- grożąca oskarżonemu surowa kara,
- tzw. aresztowanie prewencyjne które stosuje się wyjątkowo wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.
Jaki organ stosuje tymczasowe aresztowanie ?
Jedynym organem który może zastosować tymczasowe aresztowanie jest Sąd, przy czym w postępowaniu przygotowawczym stosuje je na wniosek Prokuratora (art. 250§1 i 2 k.p.k.). W tym celu Sąd wyznacza posiedzenie, w którym ma prawo wziąć udział obrońca tymczasowo aresztowanego.
Co zawiera postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania ?
W postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania należy wymienić osobę, zarzucany jej czyn, jego kwalifikację prawną oraz podstawę prawną zastosowania tego środka. W postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania należy określić precyzyjnie czas jego trwania, co w praktyce oznacza wskazanie daty oraz konkretnej godziny (art. 251§ 1 i 2 k.p.k.).
Jak wygląda sytuacja osoby tymczasowo aresztowanej ?
W postępowaniu przygotowawczym sąd, stosując tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące (art. 263§ 1 k.p.k.). Z praktyki wynika jednak, że Sądy tymczasowe aresztowanie stosują przez wiele miesięcy a w niektórych przypadkach nawet lat. Jest to o tyle niepokojące, że prawa osoby tymczasowo aresztowanej są ograniczone, o wiele bardziej niż osoby która została prawomocnie skazana i odbywa karę pozbawienia wolności. Tymczasowo aresztowany ma ograniczone możliwości kontaktu z innymi osobami, nawet najbliższymi. W początkowej fazie tymczasowego aresztowania (przez pierwsze 14 dni) tymczasowo aresztowany decyzją Prokuratora może mieć ograniczony kontakt nawet z obrońcą. Prokurator może zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą, a nawet uczestniczyć w rozmowie adwokata z tymczasowo aresztowanym (art. 73 k.p.k.).
Okres tymczasowego aresztowania jest niezwykle trudny dla osób wobec których zastosowano ten środek zapobiegawczy. Osoba tymczasowo aresztowana jest bowiem ściśle kontrolowana. Jedynie za zgodą odpowiednich organów może kontaktować się z innymi osobami. Dotyczy to nawet kontaktów telefonicznych. Korzystanie z osobistych przedmiotów, wyżywienia, środków leczniczych i higieny spoza Zakładu Karnego również wymaga aprobaty organu pod nadzorem którego pozostaje tymczasowo aresztowany (art. 216 i 217 k.k.w.). Ograniczeń tych jest o wiele więcej, co negatywnie wpływa na stan psychiczny osób aresztowanych.
Co jednak istotne, osoba tymczasowo aresztowana ma prawo do obrony i powinna z tego prawa korzystać. Przebywając w warunkach izolacji i bez znajomości odpowiednich przepisów może to być znacznie utrudnione. W takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy adwokata, który pomoże opracować odpowiednią taktykę obrończą oraz podejmie odpowiednie czynności w celu uchylenia stosowania tymczasowego aresztowania. Przepisy przewidują bowiem określone działania, które może podjąć tymczasowo aresztowany i jego obrońca w celu obrony przysługujących aresztowanemu praw.
Zapraszam do kontaktu.