Przepadek pojazdu w świetle nowelizacji Kodeksu Karnego

W dzisiejszym wpisie postaram się zapoznać Państwa z nadchodzącymi zmianami w polskim kodeksie karnym, konkretnie z wprowadzeniem przez ustawodawcę nowego środka reakcji karnoprawnej w postaci przepadku pojazdu mechanicznego sprawcy wybranych przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, której wejście w życie nastąpi w części już od 1 października bieżącego roku, niesie ze sobą wiele zmian jeśli chodzi o obowiązujące regulacje polskiego systemu represyjnego. Jedną z nich jest wprowadzenie obligatoryjnego przepadku pojazdu mechanicznego w wypadkach wskazanych w ustawie.

NOWY PRZEPIS

Ustawa nowelizująca wprowadzi do kodeksu karnego art. 44b. Zgodnie z  § 1 tego przepisu w wypadkach wskazanych w ustawie sąd będzie orzekał przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym.

Natomiast na mocy § 2 jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jest niemożliwe lub niecelowe, albo jeżeli pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawcy, zamiast przepadku pojazdu mechanicznego sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu.

W nowym przepisie wyjaśniono także, że za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.

Zgodnie z § 3 przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeknie się, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. Jednak w takim wypadku sąd orzeknie nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

WYPADKI WSKAZANE W USTAWIE – KTÓRE PRZESTĘPSTWA?

Komentowany środek reakcji prawnokarnej dotyczyć będzie skazania za spowodowanie wypadku komunikacyjnego w okolicznościach, o których mowa w art. 178 § 1 (oraz wchodzącego niedługo w życie § 1a), to znaczy gdy spowodujemy wypadek komunikacyjny znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub gdy uciekniemy z miejsca zdarzenia a także jeśli zdarzy nam się prowadzić pojazd mechaniczny znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (obecny art. 178a kodeksu karnego). Przypomnę raz jeszcze, że sąd we wskazanych wyżej przypadkach będzie miał obowiązek orzec przepadek w razie stwierdzenia odpowiedzialności sprawcy za dany czyn.

OD KIEDY SĄD BĘDZIE MÓGŁ ORZEC PRZEPADEK?

Komentowana nowelizacja wchodzi w życie z dniem 1 października 2023 r. z pewnymi wyjątkami. Wśród tych wyjątków znajduje się opisany wyżej przepadek pojazdów. Zgodnie z art. 30 ustawy zmieniającej kodeks karny, art. 1 pkt 14, 67 lit. c, pkt 68 lit. c, czyli przepisy dotyczące przepadku pojazdów, wejdą w życie z dniem 14 marca 2024 r.

PRZEPADEK POJAZDÓW – WĄTPLIWOŚCI KONSTYTUCYJNE

W związku z przedstawionymi we wpisie zmianami powstało wiele kontrowersji dotyczących między innymi zgodności komentowanych przepisów z Konstytucją RP. Wskazuje się, że wchodzące w życie w 2024 r. przepisy dotyczące przepadku pojazdów są sprzeczne z konstytucyjną zasadą proporcjonalności oraz naruszają zasadę równości wobec prawa. Jako główny zarzut podnosi się, iż bardziej majętny sprawca przestępstwa komunikacyjnego, posiadający „droższy” pojazd będzie dotkliwiej karany niż sprawca tego samego czynu prowadzący pojazd o mniejszej wartości (zob. T. Oczkowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2023, art. 44b).

POMOC ADWOKATA

Istnieje ryzyko, że nadchodzące zmiany kodeksu karnego przyniosą wiele sporów interpretacyjnych, pozostawiając obywatela w obliczu niepewności co do jego sytuacji prawnej.Pamiętaj, że w takich sytuacjach zarówno Ty jak i najbliższe Ci osoby powinny zwrócić się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika. Im szybciej zadbasz o wsparcie adwokata tym większa szansa na prawidłowe zabezpieczenie Twojego interesu prawnego, uprawnień procesowych oraz zapewnienia pełnej realizacji prawa do obrony.

Zapraszam do kontaktu.

Źródła:

1. T. Oczkowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2023, art. 44(b).
2. Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.2600 z dnia 2022.12.13)